MACULADEGENERATIE
Algemene info
WAT WAT IS MACULADEGENERATIE?
Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. Meestal wordt maculadegeneratie ‘slijtage’ van het netvlies genoemd. Dit is een aandoening die doorgaans oudere volwassenen treft en die resulteert in verlies van gezichtsscherpte centraal in het gezichtsveld (de macula) vanwege schade aan het netvlies. Het komt voor als 'droge' en 'natte' vorm. Het is de belangrijkste oorzaak van gezichtsstoornissen bij oudere volwassenen (>50 jaar).
Zoals in een fototoestel de film de lichtgevoelige laag is, zo is het netvlies of retina de lichtgevoelige laag van het oog. Het middelpunt van het netvlies met een doorsnee van ongeveer 3 mm. wordt de macula lutea, gele vlek, genoemd.
In de macula bevindt zich het grootste aantal van het type lichtgevoelige cellen dat contrast en kleuren kan waarnemen: de kegeltjes. Daardoor heeft het netvlies juist in de macula de grootste gevoeligheid voor details en kleuren.
Dankzij de macula is het centrale, scherpe zien mogelijk. Het scherp zien is nodig bij lezen, tv kijken, autorijden, borduren, enz. Het overige deel van het netvlies zorgt voor het perifere zien, om het centrale zien heen, erboven, eronder, opzij ervan. Het beslaat een veel groter gebied van het gezichtsveld dan het centrale zien. Het perifere zien mist echter de scherpte van het centrale zien, maar is noodzakelijk om nergens tegenop te lopen.
Maculadegeneratie ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula afsterven, meestal door de leeftijd dus na het vijftigste levensjaar of vroeger bij bv hoge myopie. Dit veroorzaakt een achteruitgang van het gezichtsvermogen in het centrale, scherpe zien. Het perifere zien blijft in de meeste gevallen gespaard, zodat men in staat blijft om zijn weg in huis en daar buiten min of meer zelfstandig te vinden, ook al mist men dan scherpte.
WAT ZIJN DE KENMERKEN?
AMD tast het centrale zicht aan waardoor de patiënt moeilijkheden ervaart bij het lezen, het schrijven en het herkennen van dingen vlak voor hem. Zij zijn dus niet in staat gezichten te herkennen en kunnen bv. geen verkeersborden lezen vanop een grotere afstand waardoor het voor hun verboden is een wagen te besturen.
Bij AMD is enkel het centrale zicht aangetast, het perifeer zicht (het zicht aan de buitenzijde) blijft gespaard. U wordt dus niet helemaal blind! U kunt nog zelfstandig leven en lezen met behulp van vergrootglazen..
RISICOFACTOREN EN PREVENTIE
Enkele risicofactoren zijn:
- Toenemende leeftijd
- Erfelijkheid
- Overmatige UV blootstellen
- Overmatig alcoholgebruik
- Roken
- Vrouwen hebben meer kans postmenopauzale hormonensubstitutie
Wat u kunt doen ter preventie:
- Eet veel vers fruit en groene bladgroenten.
- Stop met roken.
- Laat uw ogen jaarlijks nakijken.
- Gebruik een goede verlichting als u leest.
- Overweeg de inname van antioxidanten, zink en luteïne als u de droge AMD-vorm heeft of de droge vorm in één en de natte vorm in het andere oog.
- Raadpleeg een oogarts binnen de 48 uur als u een plots wegvallen of ernstige verstoring van het centrale zicht waarneemt.
DROGE AMD EN NATTE AMD
We onderscheiden twee vormen van aandoeningen: de droge AMD en de natte AMD. Beide vormen reageren verschillend op de behandeling. Enkele gevallen van natte AMD zijn te behandelen met verschillende soorten laser en injecties. Toch kunnen we geen blijvend gunstig resultaat garanderen. Een laserbehandeling heeft geen enkel effect op de droge vorm, dat toch de meest voorkomende vorm van AMD is.
Wat is droge AMD?
WAT IS HET?
Ongeveer 85-90% van alle personen die lijden aan AMD heeft de droge vorm. Het wordt veroorzaakt door veroudering van de cellen van de retina (netvlies) waardoor de fijne structuur van de macula verloren gaat. Bij droge AMD kan het proces jaren duren voordat het centrale zicht duidelijk merkbaar achteruitgaat. Het perifere zicht blijft intact. Gewoonlijk zijn beide ogen min of meer aangetast. Een echte genezing van de aandoening bestaat er tot op heden niet. Om te helpen kan u wel gebruik maken van optische hulpmiddelen of ‘low vision’ zoals vergrootglazen of speciale lampen bij het lezen.
DE BEHANDELING VAN DROGE AMD
Droge AMD reageert niet op medicijnen, laser- of heelkundige therapie. Onderzoek in de Verenigde Staten heeft uitgewezen dat de dagelijkse inname van antioxidanten en zink de overgang van droge naar natte AMD kan afremmen. Deze antioxidanten zijn vitamine C (500 mg), vitamine E (400iu), betacaroteen (15 mg) en zink, genomen in een dosering van 80 mg als zinkoxide. Deze tabletten kan u verkrijgen in gezondheidswinkels onder de merknamen Ocuvite, Icaps en Quest Super. Sommige van deze preparaten bevatten ook luteïne.
U vindt luteïne terug in groene bladgroenten. Luteïne stapelt zich op rond de macula en blokkeert de blauwe, hoge energiestralen die schade toebrengen aan de cellen rond de macula. De aanbevolen dagelijkse dosis luteïne is 6 mg. U kunt luteïne verkrijgen in gezondheidswinkels. De neveneffecten van deze supplementen op langere termijn (meer dan 10 jaar) zijn echter onduidelijk. Rokers of recente ex-rokers moet- en bijvoorbeeld de inname van betacaroteen vermijden.
Wat is natte AMD?
WAT IS HET?
Natte AMD treft ongeveer 10-15% van de patiënten. Naast het verloren gaan van de fijne structuur van de macula, treden ook lekkage uit de bloedvaatjes, vorming van nieuwe bloedvaatjes en/of bloedingen op. Het proces verloopt ook veel sneller dan bij droge AMD. Opvallend is wel dat het andere oog nog een tijd redelijk goed kan blijven, maar uiteindelijk zullen beide ogen worden getroffen.
In sommige vormen van natte AMD kan een deel van het perifere zicht ook verloren gaan. Vaak betekent natte AMD een zeer ernstige visuele handicap met verstrekkende gevolgen voor beroep en hobby.
DE BEHANDELING VAN NATTE AMD
In enkele gevallen kunnen we natte AMD behandelen met een laserbehandeling. Enkel als de abnormale bloedvaatjes zich ver van het centrum van de macula ontwikkelen, kan conventionele lasertherapie (Argon laser) deze bloedvaatjes vernietigen.
Het probleem echter is dat deze bloedvaatjes zich meestal ontwikkelen in het centrale deel van de macula waardoor de laser dus ook gezond weefsel gaat vernietigen. Injecties met bloedvatgroeiremmers worden nu standaard als behandeling gestart. Ook enkele heelkundige ingrepen hebben al meermaals hun efficiëntie in de behandeling van natte AMD bewezen.
